Różnica pomiędzy HTTPS a HTTP i rola certyfikatów

Planując, jak wydostać się ze swojej niezbyt komfortowej sytuacji finansowej, Ty i Twoja radosna paczka nierozgarniętych kumpli z podwórka obmyślacie plan równie zuchwały, co ryzykowny - skok na skarbiec lokalnego bossa.

Słabo by było, gdyby ktoś pokrzyżował Wam szyki, przykładając szklankę do ściany i podsłuchując każdy szczegół tej misji, prawda?

Rozsądnie więc włączacie radio - nie po to, żeby posłuchać hitów z listy przebojów, ale by zagłuszyć ewentualnych podsłuchiwaczy. Szum, zniekształcenia, przester - wszystko po to, żeby nikt spoza ekipy nie zrozumiał ani słowa.
I właśnie tak, w filmowym (pun intended) skrócie, wygląda różnica między HTTP a HTTPS.

HTTP to rozmowa przy cienkiej ścianie. HTTPS - to ta sama rozmowa, ale zagłuszona radiem, zabezpieczona i niemożliwa do podsłuchania.

A żeby ten radiowy szum faktycznie działał, potrzebny jest ktoś, kto potwierdzi, że faktycznie szum zagłusza treści - tym kimś w świecie Internetu jest certyfikat SSL/TLS.

To on jest Twoim gwarantem, że nikt się nie podszywa pod ekipę, nikt nie fałszuje przekazu i, że cała komunikacja między Tobą a serwerem jest zaszyfrowana tak skutecznie, że nawet najcierpliwszy gangster z kubkiem przy ścianie niczego się nie dowie.

W świecie cyfrowym to „przykładanie szklanki do ściany” wygląda trochę inaczej.

Nie trzeba podsłuchiwać przez tynk - wystarczy kilka linijek kodu, żeby zobaczyć, co leci między Twoim komputerem a serwerem.

Ktoś w sieci Wi-Fi, dostawca Internetu, a nawet źle skonfigurowany router potrafią podglądać dane, które przesyłasz przez zwykły HTTP.

Loginy, hasła, dane kart – wszystko wędruje przez sieć jak listy bez kopert.

HTTPS dodaje tę kopertę, a certyfikat SSL/TLS to podpis, który potwierdza, że list trafi dokładnie tam, gdzie powinien - i nikt po drodze go nie otworzy.

“To połączenie nie jest bezpieczne…”

Na pewno kojarzysz ten ekran, który wita Cię ostrzegawczym czerwonym komunikatem albo żółtym trójkątem z wykrzyknikiem - jakby przeglądarka chciała powiedzieć: „Naprawdę chcesz to zrobić?”

W praktyce oznacza to, że informacje, które zamierzasz wysłać, lecą prosto w eter - bez żadnego „radiowego szumu”, który mógłby je ukryć przed nieproszonymi uszami.

Jeszcze kilka lat temu nikt nie zwracał na to uwagi - przeglądarki nie ostrzegały, szyfrowanie było luksusem, a HTTPS zarezerwowanym dla banków i sklepów online.
Dziś szyfrowanie to standard, a brak certyfikatu SSL/TLS budzi większe podejrzenia niż czarna furgonetka pod oknem z napisem kwiaciarnia.

Dlaczego tak się stało?
Oczywiście - dla bezpieczeństwa. Ale nie tylko.
Drugim powodem jest to, że współczesne komputery (a serwery to też komputery) są na tyle wydajne, że dodatkowe szyfrowanie i deszyfrowanie danych nie stanowi już takiego obciążenia. To, co kiedyś spowalniało, dziś działa tak płynnie, że nawet nie zauważysz różnicy - poza tą kłódeczką w pasku adresu.

Dlaczego HTTPS stał się obowiązkowy?

Jak to mówią rodzice wciskający dziecku warzywa, których nie chce jeść mówiąc "to dla Twojego dobra!". 

A na poważnie to oznaka rozwoju, dzięki któremu jest bezpieczniej.

1. Po pierwsze - SEO
   Google otwarcie przyznało, że HTTPS wpływa na pozycję w wynikach wyszukiwania.
   Jeśli masz stronę bez certyfikatu, to nie tylko przeglądarka będzie się krzywić - Google też uzna Cię za mniej godnego zaufania.
   Innymi słowy: brak HTTPS to jak przyjść na rozmowę kwalifikacyjną w sandałach i skarpetkach. Technicznie można, ale nie licz na awans.
2. Po drugie - zaufanie użytkowników
   Nawet jeśli Twoja strona nie przetwarza płatności, ludzie zwracają uwagę na kłódeczkę w pasku adresu.
   Brak HTTPS to czerwone światło w oczach użytkownika: „Czy ta strona jest bezpieczna?”, „czy to na pewno oficjalna strona firmy?”.
   Jeśli odwiedzający ma choć cień wątpliwości - po prostu kliknie wstecz.
   I po kliencie.
3. Po trzecie - kompatybilność
   Niektóre przeglądarki i API blokują działanie skryptów lub formularzy na stronach bez HTTPS.
   Więc nawet jeśli nie zależy Ci na SEO ani na wizerunku (serio?), to i tak technologia wymusi na Tobie zmianę.
   Nowoczesny web to web szyfrowany.

Jak działa certyfikat i bezpieczne połączenie?

Rozwijając plan - okazuje się, że aby go zrealizować, musicie nawiązać kontakt z zewnętrznymi jednostkami. Nowi ludzie, inne organizacje - nie są częścią waszej ekipy, ale bez nich skok się nie uda.
Nazwijmy ich: serwerami.

Żeby komunikacja między Twoją grupą a tymi serwerami przebiegała bezpiecznie, musicie najpierw podać sobie rękę - czyli wykonać tzw. handshake.
To moment, w którym obie strony ustalają, kim są, czy mogą sobie ufać i jak będą ze sobą rozmawiać, żeby nikt postronny nie zrozumiał ani słowa.

Proces ten składa się z kilku etapów, których finałem jest ustalenie wspólnego klucza szyfrującego - swoistego języka kodowego, dzięki któremu wiadomości przekazywane między przeglądarką a serwerem będą mogły być rozszyfrowane tylko przez nich.

W praktyce wygląda to mniej więcej tak:

1. Przeglądarka (Twoja ekipa): „Hej, chcemy pogadać, ale bez świadków.”
2. Serwer (zewnętrzna jednostka): „Jasne, ale najpierw zobacz mój certyfikat - dowód, że jestem kimś, za kogo się podaję.”
3. Przeglądarka sprawdza certyfikat u zaufanego urzędu (CA), czyli kogoś, kto potwierdza tożsamość wszystkich w tej grze.
4. Jeśli wszystko się zgadza, strony wymieniają klucze, uzgadniają szyfrowanie i… transmisja staje się bezpieczna.

Od tego momentu nawet jeśli ktoś podsłuchuje rozmowę, usłyszy tylko ciąg losowych znaków - bo bez klucza nie zrozumie nic.

W całym tym procesie certyfikat SSL/TLS pełni rolę gwaranta zaufania - to on potwierdza, że po drugiej stronie naprawdę stoi właściwy serwer, a nie ktoś podszywający się pod niego.

Bez certyfikatu handshake byłby jak uścisk dłoni z kimś w kominiarce – możesz się przywitać, ale nie masz pojęcia, z kim rozmawiasz.

Dzięki certyfikatowi przeglądarka wie, że może mówić otwarcie (czy raczej szyfrować bez stresu), bo ma pewność, że nikt nie fałszuje tożsamości i nikt nie wtrąci się do rozmowy.

Gdzie naprawdę wędrują Twoje dane?

Czy to wszystko jest warte zachodu? Jakie są szanse na to, że dane przejmie w końcu ktoś , kto nie powinien.

Warto też wiedzieć, że połączenie z serwerem to nie żaden magiczny, prywatny tunel między Tobą a stroną.
Twoje dane nie biegną prostą ścieżką — one skaczą z urządzenia na urządzenie, z serwera na serwer, przez routery, przełączniki, punkty wymiany ruchu, serwery DNS i całą masę sprzętu pośredniczącego.

Każdy z tych punktów — teoretycznie — mógłby zajrzeć do tego, co przesyłasz.
I właśnie dlatego szyfrowanie jest tak kluczowe.

Dzięki HTTPS nawet jeśli Twoje dane przejdą przez dziesięć, dwadzieścia czy pięćdziesiąt różnych maszyn zanim dotrą do celu, żadne z nich nie będzie w stanie zajrzeć do środka.

Wszystko, co zobaczą po drodze, to nieczytelna plątanina znaków, której sens zna tylko przeglądarka i serwer — bo tylko one mają klucz do odszyfrowania rozmowy.

Bez HTTPS Twoje dane lecą jak pocztówka.
Z HTTPS — jak zamknięta koperta z pieczęcią, której nikt po drodze nie otworzy.

Darmowy czy komercyjny certyfikat — czy naprawdę warto dopłacać?

Darmowe certyfikaty, jak Let’s Encrypt, to świetne rozwiązanie — szybkie, automatyczne i w zupełności wystarczające dla większości stron wizytówek, blogów czy małych sklepów.
Działają dokładnie tak samo jak płatne — szyfrują połączenie, chronią dane, dodają kłódeczkę w pasku.

Więc... po co w ogóle płacić?

Ano właśnie.
Bo szyfrowanie to tylko połowa historii.

Let’s Encrypt to trochę jak darmowa plakietka z napisem „Gość z dostępem” – wpuszczą Cię, ale nikt za Ciebie nie ręczy.

Certyfikaty komercyjne to z kolei legitymacje z hologramem, podpisem i potwierdzeniem, że naprawdę jesteś tym, za kogo się podajesz.

Za nimi stoi konkretna firma (np. DigiCert, Sectigo, GeoTrust), która nie tylko wystawia dokument, ale też bierze odpowiedzialność - czasem nawet finansową - gdyby coś poszło nie tak.

Co realnie dają płatne certyfikaty:

• Gwarancję tożsamości – weryfikują dane organizacji, a nie tylko domenę.
• Wsparcie techniczne i gwarancję ubezpieczeniową (tak, to istnieje — czasem do setek tysięcy dolarów).
• Dłuższy okres ważności – Let’s Encrypt wymaga odświeżenia co 90 dni, a płatne działają zwykle rok lub dwa.
• Lepsze zarządzanie dla większej liczby domen lub subdomen – tzw. certyfikaty SAN lub Wildcard.
• Wyższy poziom zaufania w systemach B2B i korporacyjnych – tam, gdzie audytorzy lub partnerzy faktycznie to sprawdzają.

Kiedy darmowy wystarczy:

• Masz prostą stronę firmową, landing page lub blog.
• Nie przetwarzasz danych klientów poza podstawowymi formularzami.
• Utrzymujesz stronę na serwerze, który automatycznie odnawia certyfikat (np. cPanel, Cloudflare, DirectAdmin).

A kiedy lepiej zapłacić:

• Prowadzisz e-commerce, system rezerwacji, logowanie użytkowników lub przetwarzasz dane osobowe.
• Działasz w branży medycznej, finansowej, edukacyjnej lub B2B, gdzie reputacja i audyty mają znaczenie.
• Masz wiele domen/subdomen i chcesz je spiąć jednym certyfikatem Wildcard.
• Nie chcesz się martwić automatyzacją, odnowieniami i błędami, które potrafią rozłożyć stronę na łopatki.

Podsumowanie.

Plan został dopięty. Radio gra, szum zagłusza rozmowy, certyfikat czuwa, a ekipa działa w pełnej konspiracji.

Podsłuchiwacze odchodzą z kwitkiem, a Twój plan (czytaj: dane klientów, loginy, płatności) zostaje w bezpiecznym sejfie.

HTTPS to dziś nie luksus, tylko zdrowy rozsądek — taka podstawowa zasada cyfrowego BHP.
A jeśli Twoja strona wciąż nadaje na otwartej częstotliwości (HTTP), to czas najwyższy włączyć radio, zanim ktoś przyłoży szklankę do ściany.

O autorze.

Od lat związany z szeroko rozumianą informatyką. Pierwszą stronę stworzyłem w liceum, za co otrzymałem wyróżnienie.

Ciągle uczę się, aby dorównać tempu rozwoju nowoczesnych technologii łącząc je z wiedzą o psychologii aby zwiększać skuteczność stron i aplikacji internetowych.